Szkoła brydża - Władysław Izdebski

Autor: Marek Wójcicki
Marek Wójcicki (Brydż - 10/1987)

Ely Culbertson

Trudno byłoby zacząć prezentację postaci, najbardziej znaczących dla historii brydża od kogokolwiek innego, niż Ely Culbertson. Głównie jemu zawdzięcza brydż uzyskanie dzisiejszej popularności.
Urodził się on w 1891 roku w Ploesti w Rumunii. Był synem Amerykanina, inżyniera górnika, żonatego z Rosjanką. Culbertson-senior zatrudniony był przy wydobyciu ropy w Ploesti, a następnie w Rosji, na Kaukazie. Ely Culbertson otrzymał staranne wykształcenie - ukończył gimnazjum w Rosji (w czasie nauki, w 1907 roku, brał aktywny udział w ruchu rewolucyjnym), następnie kontynuował naukę na najlepszych uniwersytetach amerykańskich - Yale i Cornell`a.
W latach 1913-14 kontynuował studia (nauki polityczne) na Sorbonie, a w 1915 roku na Uniwersytecie Genewskim. Poza studiami na uczelniach, wiele czasu poświęcał Culbertson na samokształcenie - efektem tego była między innymi znajomość języków: mówił płynnie po angielsku, rosyjsku, francusku, niemiecku, hiszpańsku, włosku i czesku, czytał po polsku, słoweńsku i w językach skandynawskich, znał grekę i łacinę.
Po rewolucji, październikowej, Culbertsonowie opuścili Rosję. Ely żył przez cztery lata w Paryżu i innych miastach europejskich, doskonaląc się w grach w karty. W 1921 roku powrócił bez grosza do USA i utrzymywał się z gry w karty. Po uzyskaniu w tej dziedzinie pewnej renomy, w 1923 roku ożenił się z jedną z najlepszych nauczycielek brydża w Nowym Jorku - Josephine Murphy-Dillon. Bardzo szybko zostali jedną z najlepszych par turniejowych i uznanymi autorytetami brydżowymi.
W latach 1926-1929 opracowany przez Yanderbilta „contract bridge" zaczął wypierać „auction bridge". Culbertson dostrzegł w tym szansę dla siebie - zaplanował szeroko zakrojoną kampanię, która miała obejmować: rozszerzenie popularności brydża, m.in. przez przełamanie tradycyjnych, religijnych oporów przed „kartograjstwem", stworzenie organizacji zawodowych nauczycieli brydżowych, publikacją periodyku brydżowego, opracowanie systemu licytacyjnego i wydanie podręczników, które stałyby się „biblią" nowej odmiany brydża. Plany te powiodły się - w 1929 roku powstał "The Bridge World" - magazyn, wydawany do dzisiaj, oraz "The Bridge World Inc." - korporacja handlowo-wydawnicza, która wydawała książki, pisane przez Culbertsonów oraz rozprowadzała akcesoria brydżowe.
Na początku lat trzydziestych rozwinęła się organizacja zawodowych nauczycieli brydżowych - "Culbertson National Studios", która liczyła ponad 4000 członków. Dla spopularyzowania contractu oraz reklamy swoich przedsięwzięć, Culbertson przeprowadzał turnieje na skalę krajową i światową. Organizował też spektakularne imprezy - takie, jak na przykład mecz Culbertson - Lenz, określany jako „brydżowa batalia stulecia" - rozegrany w zimie 1931-32.
Rosnąca, popularność Cułbertsona, a w szczególności sukces jego "Blue Book", wydanej w 1930 roku, spowodował połączenie sił pozostałych autorytetów brydżowych - opublikowali oni „oficjalny system", mający być konkurencją dla systemu Culbertsona. Ten, pewny przewagi swego systemu, zaproponował liderowi „opozycji", Sidneyowi Lenzowi, mecz, Składający się ze 150 robrów, stawiając 5.000 dolarów przeciwko 1.000 Lenza. Mecz, toczony przy olbrzymim zainteresowaniu prasy i radia całej Ameryki, zakończył się wygraną Cułbertsona, co jeszcze umocniło jego pozycję.
Popularność, uzyskana przez Culbertsona podczas jego kariery, może być przypisana nie tylko jego niekwestionowanym umiejętnościom, barwnej osobowości i sukcesom sportowyrn, ale także reklamie i wielkopańskiemu stylowi życia. Mieszkał w wielkiej posiadłości w Ridgeffield w stanie Connecticut, w 45-pokojowym domu, otoczonym wieloma milami iluminowanych alei, altanami, jeziorami, z krytym basenem., na którego brzegach rosły orchidee. Gdy umierał, w 1955 roku, używał pięciu domów (w tym czterech z basenami). Jeździł do Włoch specjalnie po krawaty. Ekstrawagancje te uzasadniał względami reklamowymi. Jednak większość swego czasu poświęcał na pracę. Zapytany pewnego razu przez dziennikarza: „Mr Culbertson, jak Pan to robi, że wyprzedza Pan wszystkie inne autorytety brydżowe?" odpowiedział: „Wstaję od nich wcześniej i wcześniej zaczynam pracę".
W 1938 roku, Culbertson rozwiódł się z Josephine (miał z tego małżeństwa dwoje dzieci). Ponownie ożenił się w 1947 roku z 21-letnią Dorothy Renate Baehne. Z drugiego małżeństwa miał także dwoje dzieci.
Jako zawodnik, Culbertson zdecydowanie przodował w pionierskich czasach brydża porównawczego - w parze z żoną wygrywał wiele turniejów: w Ameryce, a ze swoim teamem, w skład którego wchodzili jeszcze Lightner, von Zedtwitz i Gottlieb, turnieje w Ameryce oraz w 1930 roku pierwsze w historii mecze międzynarodowe - z drużynami klubów angielskich. Od 1934 roku rzadko występował w turniejach, grywał jednak aż do śmierci w brydża robrowego po bardzo wysokich stawkach.
Publikowano wiele zagrań Culberteona. On jednak, za jedno ze swoich najbardziej błyskotliwych zagrań, uważał wist w rozdaniu z rozegranego w 1933 roku meczu teamu Culbertsona z francuskim teamem Albarrana.
Po licytacji:

West E. Culbertson	North Albarran	East J. Culbertson	South Venizelos
pas	pas	pas	1 BA
pas	pas	pas

♠	10 5 4
♥	10 8 4 3
♦	D 10 6 4
♣	D 7

♠	A D 9
♥	W 5
♦	K 5 3 2
♣	K 4 3 2

Culbertson zawistował dwójką karo. Rozgrywający zabił waletem podłożoną przez partnerkę ósemkę i odwrócił siódemkę. Cuilbertson położył króla, na którego Josephine wyrzuciła małego kiera. Jak zagrał teraz Culbertson?
Oto jego własne słowa na temat tego rozdania: „Jestem znany ze swoich błędów, ale tym razem udało mi się jedno z najbardziej błyskotliwych zagrań, które mi czasem wychodzą. Zagrałem asa pik. Moja żona zamarkowała ósemką i obłożyliśmy biednego Yenizelosa za 300".
Oto ręka S:

♠ W 7 ♥ K D 7 ♦ A W 9 7 ♣ A W 6 5

Rozgrywający miał (kłopoty ze zrzutkami na piki i wpadł bez trzech (mógł być tylkco bez dwóch).
Wkład Culbertsona do wiedzy brydżowej jest zasadniczy - był pierwszym teoretykiem, który traktował wartości układowe jako co najmniej równoważne honorowym przy wartościowaniu ręki, usystematyzował pojęcie odzywki forsującej, zasady zgłaszania kolorów. Wprowadził limitowane odzywki w bez atu, forsujące dwa w kolor; niektóre opracowane przez niego konwencje — OSW oraz OSU stosowane są do dzisiaj.
W 1938 roku, widząc nieuniknioną wojnę w Europie, Culbertson wyłączył się z działalności brydżowej i poświęcił się naukom politycznym. Efektem jego prac był projekt międzynarodowego systemu kontroli sił taktycznych głównych. mocarstw. Po utworzeniu ONZ, usiłował nadać swoim ideom większe znaczenie polityczne. Jego plan stał się podstawą odpowiedniej rezolucji Kongresu USA.
Zajęty działalnością polityczną, stracił wiodącą pozycję w brydżu na rzecz Gorena, który, około 1950 roku prześcignął go w ilości sprzedanych książek i innych publikacji.
Zmarł w 1955 roku, z powodu zwykłego przeziębienia, którego skutki zostały spotęgowane przez od dawna zaniedbaną chorobę płuc.